Türk Edebiyatı Bağlamında Edebiyat-Göç İlişkisi ve Göçmen Edebiyatları Üzerine Bir Değerlendirme

Özet

“Göç” gibi sosyal bir hadisenin edebiyatta en azından tematik anlamda yer almaması düşünülemezdi. Bu bağlamda, insanlığın ilk sözlü edebî ürünlerinden günümüze değin “göç” olgusunun izdüşümleri edebî üretime yansımış, sözlü dönemlerin “göç destanları”ndan günümüzün “Göçmen Edebiyatı” olarak adlandırılan kavramına kadar, edebiyatın “göç” olgusunu hem tema/izlek belirlerken hem de retorik oluşturmada bir malzeme olarak kullandığı görülmektedir. Bu noktada kritik soru, edebiyat-göç arasındaki ilişkinin araç mı yoksa amaç mı olduğudur. Edebiyatçıların kimi zaman göçü edebî üretimine taşıdığı ve ondan yararlandığı, kimi zaman da “göç”ün, göçmen kökenli temsilciler aracılığıyla kendisine müstakil bir edebiyat ortamı oluşturduğu anlaşılmaktadır. Gelinen aşamada edebiyat ve göç arasındaki bu çift yönlü ilişkinin daha belirgin bir hâl aldığı kuşkusuzdur. Bu makalede, Türk edebiyatı özelinde -aralarında sıkı bir bağ bulunduğu açık olan- edebiyat-göç ilişkisinin boyutları ve iki olgunun kesiştiği noktada, birbirlerinden nasıl yararlandıkları tarihsel ve sosyolojik yöntemle ele alınmıştır. Söz konusu edebiyatın adlandırılması ve kapsam alanına dair tespitler ise çeşitli göçmen edebiyatlarının bütüncül bir yaklaşımla karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi sonucu elde edilmiştir. 

ENGLISH ABSTRACT

An analyse on immigration and immigrant literature in our literature

It is not possible to think of migration, as a social fact, without having its own place in the literature, at least thematically. In this context, from the first oral literature samples until today, “migration” has been reflected to literary production. From “oral epics” of the verbal times to the so called “immigrant literature” of today, literature uses the phenomenon of migration for deciding the theme and creating rhetorical. The critical question at this point is whether the relationship between literature and migration is the mean or the purpose. Poets and writers sometimes bring and make use of migration in their works, and they sometimes establish an independent literary environment through immigrant representatives. Today, the bi-directional relationship between literature and migration has become more obvious. In this article, specific to Turkish literature, we will discuss dimensions of literature- migration relationship (which is quite apparent) by using historical and sociological methods and how they benefit from each other. We found that if one must name the literature and determine its scope, various immigrant literature should be evaluated in a holistic-comparative way.